Ateşle oynamak: Bu alev seni ne ile yüzleştirmekte?

Çoğunuzun aşina olduğu klasik bir aşk hikayesini düşünün. Kendini sevmeyen, kendini kabul etmeyen, belki de kendini sevilmeye layık görmeyen insan, bir gün başkasına aşık olacaktır. Zaman geçiyor ve "nasıl kör oldum?" gibi sorgulama veya suçlamaları başlar.

Bu pişmanlık neden geliyor? Sonuçta o güzel duygular seven tarafın kalbinden kaynaklanıyordu. Sevilen kişinin bunun için herhangi bir çaba göstermesine gerek yoktu. Ancak duygular yalan söylemez, ait olduğu yeri karıştıran ve bize oyun oynayan her zaman akıldır. Birine aşık olduğunuzda onun gözlerine ve kaşlarına aşık olmazsınız, tam tersine siz aşık olduğunuz için onun gözleri ve kaşları size güzel görünür. Onu nasıl görmek istiyorsanız öyle göreceksiniz ve bu genellikle tatlı bir aldanıştır.

Aşk tükendiğinde, aşık olduğunuz kişinin sandığınız gibi olmadığı gerçeğiyle yüzleştiğinizde kendinizi tatlı bir rüyadan uyanmış, yani aldatılmış gibi hissedersiniz. Burada bir sorum olacaktır, ya sizce burada asıl aldatan kim?

«Yalancı tamahkârı aldatır» (Azerbaycan ata sözü)

"Burning" by J C

Azerbaycan dilinin açıklayıcı sözlüğünde "tamah", "bir şeyi elde etmek için aşırı arzu; açgözlülük, oburluk, bir şeyde gözü kalma durumu" olarak açıklanmaktadır (Ə.Orucov, B.Abdullayev, N.Rəhimzadə, «Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti», IV Cild, Bakı, 2006 / obastan.com). İngilizce'de "greed" kelimesi "özellikle servet veya mal mülk için aşırı veya çılgın istek" (dtionary.com) veya "gerekli olandan (para gibi) daha fazlasına yönelik bencil ve aşırı istek" olarak tanımlanmaktadır ( merriam -webster.com), Rusça "açgözlülük, kişinin arzularını tatmin etme konusundaki aşırı istekliliği"("Толковый словарь русского языка", С. И. Ожегов и Н.Ю. Шведова / ozhegov.info) olarak açıklanmaktadır.

Bu duygunun bazen sadece kötü insanlara ait olduğuna inanıyoruz. Ancak açgözlülüğün (tamahkârlık) zaman içinde her birimizin yaşadığı duyguları açıklayabileceğini düşünüyorum. Ben bu atasözündeki "tamah" kelimesini aynı zamanda açlık ve doyumsuzluk olarak da anlıyorum. Mesela sevilme ihtiyacımız, doyumsuzluğumuz, bir çeşit sevgiye olan açgözlülüğümüz. Ya da, başkasının ilgisine olan ihtiyacımız, bazen de başkasının ilgisine olan doyumsuzluğumuzdur. Zamanında anne babasının bile doyuramadığı bir çocuğu, büyüdükten sonra artık başka kimse de doyuramaz.

Bir insan sevilmek istiyorsa, kendini sevmiyorsa, başkasının onu sevmesini istemek bir tür açgözlülük, belki de riyakarlık değil midir? Burada olup bitenlerin kendisi de bir aldanış (kendini aldatma, kendini kandırma) değil midir?

Aldatan tarafa sormalı: Ya sen kendini nerede aldatıyor, kandırıyorsun, kendine karşı olan riyakarlığın nede saklı?

«Yanan da ben, yaman da mı ben?» (Azerbaycan deyimi)

Yanlış anlaşılmak istemem, amacım aldatılan tarafı suçlamak değildir. Bu yazılarda sadece çıkış yolunun tek yönlü olmadığını belirtmek isterim. Aldanışı durdurmak aldatan (kandıran) taraf kadar, aldanan (kandırılan) tarafın da iradesiyle mümkün olduğunu vurgulamak isterim.

Elbette istisnalar da vardır. Örneğin, tarafların güçleri eşit olmadığında, özellikle aldatan tarafın gücünün (tecrübesi, zekası, sosyal statüsü, ekonomik gücü, sayısı vb.) üstün olduğu durumlarda, aldanan taratan bu yalanı bitirmek için irade, cesaret göstermesini beklemek, belki de acımasız yaklaşım olurdu. Ancak bana göre, bu bile umutsuz bir vaka değildir.

Aldanış her halükarda (manevi) yanmaya yol açabilecek bir olaydır, çünkü insanın gözünü açması, uyanması, gerçekle yüzleşmesi, onu kabullenmesi bir şekilde insanı yakar. Bazen gerçeğin kendisi bile, gözlerinizi açıp uyanmak kadar yakıcı değildir. Ancak yanmanın kendisi her ruh için bir son anlamına gelmez, çünkü her ruh ateşte yanıp tükenmez.

"Simurgh" by Dana Al Rashid

Örnek olarak en az insan ruhu kadar gizemli ve mistik olan Simurg'u hatırlayalım. Farklı edebiyatlarda Simurg, Senmurv, Anka Kuşu, Semender kuşu, Zümrüt kuşu adlarıyla anılan Simurg, yaptığı iyiliğin karşılığında insanı dünyanın bir ucundan diğer ucuna götürür (H. İsmayılov, 2002). Başlıca özelliklerinden biri, ateşte yanmanın Simurg için yeniden doğuş anlamına gelmesidir ve hatta bazen ateşin koruyucusudur Simurg.

Gerçek ve ya (aldanıştan) uyanmak her ne kadar acı verici olursa olsun, bundan korkmayan, bazen korkusuna rağmen gerçeklerle yüzleşme cesaretini gösteren birini aldatmanın mümkün olmadığını söyleyebilirim. Bazen insan kendisiyle, korkularıyla, ihtiyaçlarıyla yüzleşmek zorunda kalır. İnsan, başkalarından umduğu ve kendisinden alamadığını her şeyi ilk başta kendi kendine borçludur. Anne ve babasının sevgisine doymamış insan, örneğin, olgunlaştıkça kendine o sevgiyi borçludur. Kandırılmak üzere eğitilen bir çocuk, yetişkinliğe ulaştığında kendine bir hakikat borçludur. Başka bir deyişle, yanmak aslında konfor alanından çıkmaktır. Yaşımız ilerledikçe yetişkinler karşısında masumiyet hakkımız azalıyor. Kandırılmak artık yalnızca sizi kandıran kişinin sorumluluğunda değildir. Ve manipülasyondan (aldanıştan) kurtulmanın tek yolu sadece karşı tarafın (aldatan) vicdanında değil, aynı zamanda sizin seçimlerinizde de saklıdır.

Aldanış, aldatanla (kandıran) aldatılanın (kandırılan) birlikte yaktığı bir ateştir. Ateşle oynamaktır ve bir yanma hikayesidir. Er ya da geç yüzleşmeye yol açar. Bu ateşte aldatan ve aldatılan sürekli yer değişir. Aldatan taraf aldatılmaya da mahkumdur. Sonuç itibarile birini aldatmanın en etkili yolu kendi yalanına inanmaktır, yani aldanmaktır (kanmaktır), değil mi? Bu nedenle bazen kananmı kandırır, yoksa kandıranmı kanar, bazen hiç belli değildir.

Dolayısıyla, aldanış bir nevi ateşle oynamak gibidir. Bu ateş bir gün mutlaka yakar ve gerçeklerle yüzleşmeye mahkum eder. Bu yüzleşmeye kimin gücü yeterse, bu ateşten o sağ çıkar, belki o da bir Simurg gibi küllerinden yeniden doğar.

---

Orucov, Ə. (2006). Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti, IV Cild. Bakı: Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Nəsimi Adına Dilçilik İnstitutu. "Şərq-Qərb".

С. И. Ожегов, Н. Ш. (1992). Толковый словарь русского языка. Издательство "Азъ".

Cəlal Bəydili, İ. A. (2004). Atalar sözü. Bakı: "Öndər Nəşriyyat".

Hüseyn İsmayılov, Ə. Ə. (2002). Azərbaycan Şifahi Xalq Ədəbiyyatına Dair Tədqiqlər. Bakı: "Səda" nəşriyyatı.

"Simurgh" by Dana Al Rashid

"Burning" by J C

merriam-webster.com

dictionary.com

obastan.com

ozhegov.info